Zwycięskie słowa i wyrażenia zostały wyłonione w dwuetapowym głosowaniu, które trwało od 12 października do 30 listopada. Organizatorem plebiscytu jest Wydawnictwo Naukowe PWN, w tym roku we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim. Internauci zdecydowali, że Młodzieżowym Słowem Roku 2021 zostaje śpiulkolot, który zdobył 9 656 głosów. Jak wyjaśniła w rozmowie z PAP prof. Anna Wileczek z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach i członkini jury plebiscytu, zwycięski śpiulkolot to żartobliwy wyraz oznaczający sen, czynność spania, samo udawanie się na spoczynek lub nawet łóżko czy inne przyjemne miejsce do spędzania czasu w objęciach Morfeusza. Pani profesor podkreśliła, że budzi ono dobre skojarzenia i uśmiech na twarzy – Z jednej strony odnosi się do potocznego słowa „śpiulkać”, czyli spać, a z drugiej do memu, przedstawiającego urocze zwierzątka w wymyślnych, miękkich pojazdach – wskazała. Warto odnotować fakt, iż młodzież szkolna jest oburzona wygraną „śpiulkolotu” – oni tego słowa nie znają i nie używają. Dlaczego więc zwyciężyło? Prof. Anna Wilczek wyjaśnia – Co ciekawe, na zwycięskie słowo głosowało najwięcej osób powyżej 18 r. życia, wydaje się więc, że „śpiulkolot” jest „wynalazkiem” językowym nieco starszej młodzieży lub tych młodych lub czujących się młodo dorosłych, dla których humor internetowy oparty na memach jest chlebem powszednim.
Drugie miejsce zajęła naura, zwrot używany na pożegnanie (przekształcone słowo ‘nara’, oznacza na razie, do zobaczenia). Na naurę zagłosowało 9 401 osób. Ostatnie miejsce na podium, z wynikiem 6 665 głosów miejsce zajęła twoja stara, która funkcjonuje jako dezaprobująca, ucinająca dalszą dyskusję odpowiedź na pytanie: kto? lub na dowolną inną wypowiedź.
Kapituła przyznała także Nagrodę Jury. Najciekawszym językowo słowem roku zostało mrozi. Nagroda za kreatywność językową okazała się ona na tyle znacząca, że gdy w analogicznych plebiscytach w Niemczech i w Austrii zwycięża w tym roku hasło cringe, my mamy już popularny polski odpowiednik. Słowo mrozi podąża za sensem oryginalnego słowa, bo o cringe’u (spolszczanym często jako krindż) mówiono, że opisuje dreszcz zażenowania, ciarki żenady. Sytuację, w której wstydzimy się, że coś oglądamy albo czemuś się przysłuchujemy. Czasownik mrozić koresponduje zarazem z popularnym emoji ze zmarzniętą, lodowatą buźką i zębami wyszczerzonymi w grymasie, który zdaje się w postaci ikonicznej demonstrować bliskość odczuć chłodu i zażenowania – komentują członkowie Jury.
Jury przyznało także jedno wyróżnienie za odciszyć (się). Kapituła tak uzasadnia ten wybór: To słowo jest spoza finałowej dwudziestki, trudno też uznać je za slangowe, a jednak w czasie zdalnej edukacji było i jest często używane właśnie przez młodzież. Kiedy się już wyciszyliśmy, czyli wyłączyliśmy mikrofon na platformie zdalnej, wtedy może zajść potrzeba, żebyśmy się z powrotem odciszyli. (…) Właściwie dziwne, że żaden słownik nie notuje odciszyć, nie ma go też w korpusach polszczyzny dawnej i współczesnej. Jury przyznaje nagrodę za mądre wykorzystanie mechanizmów gramatycznych oraz za uzupełnienie luki słownikowej. Odciszyć (się) to na pewno słowo potrzebne”.
Przykłady poprzednich plebiscytów pokazują, że często słowa z podium plebiscytu wchodzą na stałe do języka ogólnego potocznego. Tak stało się ze słowami takimi jak „sztos”, „dzban” czy „jesieniara”. Wydaje mi się jednak, że były to wyrazy istniejące już w języku i nieco oswojone. Czas pokaże, czy nowy, długi, choć żartobliwy „śpiulkolot” czy specyficzna brzmieniowo „naura” przekroczą granice odmiany młodzieżowej – oceniła prof. Anna Wileczek.
Źródła:
https://sjp.pwn.pl/mlodziezowe-slowo-roku/haslo/Mlodziezowe-Slowo-Roku-2021-Nagroda-Jury-7-12-2021;9283328.html [dostęp: 08.12.2021]
https://www.bankier.pl/wiadomosc/Mlodziezowe-Slowo-Roku-2021-Spiulkolot-zwyciezca-plebiscytu-8238348.html [dostęp: 08.12.2021]