Artykuł z cyklu „Szczególnie ważne dla wychowawcy”

Mijają kolejne dni nauczania zdalnego. Z tygodnia na tydzień jesteśmy informowani o tym, że uczniowie nadal pozostaną w domach i nikt nie potrafi przewidzieć, kiedy sytuacja ulegnie zmianie. Dzisiaj równie ważne oprócz realizowania podstawy programowej wydaje się zapewnienie uczniom wsparcia emocjonalnego i zapewnienia, że mimo iż pozostają w izolacji, nadal tworzą zespół klasowy.

Stosunek uczniów do zdalnego nauczania

Większość uczniów woli naukę stacjonarną, a nauczanie zdalne powoduje u nich frustrację, smutek, poczucie bezsilności, brak motywacji do nauki. Wpływają na to np. warunki bytowe, kiedy rodzeństwo musi uczyć się w jednym pokoju lub dzielić się sprzętem, brak komputera, pozostawanie pod stałą obserwacją rodziców, trudności w zrozumieniu materiału.

Są jednak uczniowie, którym nauka zdalna służy, ponieważ w warunkach domowych czują się bardziej komfortowo, nie czują się obserwowani przez rówieśników i bardziej śmiało wypowiadają się na lekcjach.

Wpływ zdalnego nauczania na relacje rówieśnicze

Duży wpływ nauczanie zdalne wywarło na relacje rówieśnicze. W czasie nauki zdalnej uczniowie rozmawiają ze sobą przez różne komunikatory czy za pomocą gier on-line, jednak ten kontakt jakościowo nie jest taki sam jak na żywo.

Niektórzy uczniowie w ogóle znikają z życia klasy, ponieważ nikt nie odzywa się do nich                w czasie nauki zdalnej, a są zbyt nieśmiali żeby zainicjować kontakt, chociaż w szkole mieli dobre relacje z kolegami i koleżankami.

Pomysły na inicjowanie kontraktu między uczniami

W takiej sytuacji powinien interweniować wychowawca, którego zadanie polega na wsparciu uczniów w utrzymaniu dobrych relacji w klasie.  Wychowawca może skutecznie stworzyć okazję do kontaktu między uczniami. Można skorzystać z poniższych propozycji.

1. Po lekcji wychowawczej każdy z uczniów pisze wiadomość do kogoś z klasy i dzieli się informacjami na temat ustalony w czasie zajęć, np. co będę robić dziś po zajęciach. Za każdym razem powinna to być inna osoba.
2. Zagranie w grę „Znajdź swojego sobowtóra”. Wychowawca prosi, aby każdy spróbował znaleźć w klasie osobę, która jest najbardziej podobna do niego np. ze względu na zainteresowania, ulubione i znienawidzone jedzenie, sposób spędzania czasu itp. Uczniowie powinni skontaktować się i zebrać informacje o kolegach/koleżankach.
3. Wykorzystanie możliwości pracy w grupach podczas nauki zdalnej, kiedy uczniowie nie tylko wykonują zadanie, ale podzieleni na grupy rozmawiają ze sobą i nie są obserwowanymi przez nauczycieli.

Uczniowie pod „specjalnym nadzorem”

Szczególnej opieki ze strony wychowawców i nauczycieli wymagają uczniowie, którzy znajdują się w trudnej sytuacji rodzinnej, mają problemy w kontakcie z rówieśnikami, obniżoną samoocenę, trudności w nauce.

Warto zaproponować im udział w konsultacjach na terenie szkoły, aby mogli  porozmawiać z wychowawcą, psychologiem, wziąć udział w indywidualnych zajęciach wyrównawczych. Takie zaproszenie może znacznie wpłynąć na samopoczucie ucznia, będzie miał on możliwość wyjścia z domu, rozmowy z kimś kto go wesprze i zrozumie.

Podczas nauczania zdalnego szczególnie ważne jest podkreślanie na każdej lekcji wychowawczej, że uczniowie w każdej trudnej dla nich sytuacji mogą zwrócić się po pomoc do wychowawcy, pedagoga lub psychologa szkolnego.

Zmiana planu pracy wychowawczej

Praca wychowawcy klasy w czasie nauczania zdalnego jest trudniejsza niż w szkole. Nie mają oni możliwości obserwowania uczniów, ich zachowań, wyglądu. Znacznie trudniej jest „wyłapywać” uczniów, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji.

Dlatego lekcje wychowawcze w czasie nauki zdalnej należy ukierunkować na tematy, które mogą być przydatne w tym trudnym czasie.

Wychowawcy, którzy na początku roku szkolnego stworzyli plan pracy wychowawczej muszą zweryfikować go pod kątem adekwatności do obecnej sytuacji.

Jakie tematy uwzględnić w planie pracy wychowawczej

W  czasie nauczania zdalnego warto poruszać tematy związane z brakiem motywacji oraz obniżonym nastrojem.  Ważne jest, aby wskazać  uczniom narzędzia, z których mogliby skorzystać, kiedy czują się gorzej.

Rówieśnicza interwencja kryzysowa…

Warto również porozmawiać z dziećmi o przemocy domowej, myślach samobójczych czy   depresji. Wskazać, gdzie zawsze mogą zwrócić się, jeżeli potrzebują wsparcia i pomocy.  

Omówienie tych tematów chroni w pewnej mierze każdego z nich, a także daje możliwość zareagowania jeżeli zaobserwują podobne problemy u swoich koleżanek, kolegów.

Najczęściej to właśnie rówieśnicy zgłaszają, że są zaniepokojeni zachowaniem swojego przyjaciela. Szczególnie duże znaczenie ma to w czasie trwania nauczania zdalnego, kiedy nauczyciel ma mniejsze możliwości rozpoznania problemów u uczniów. Sygnał od uczniów może uratować życie osobie, o którą się martwią.

Do rozmowy z uczniami o bezpiecznej pomocy rówieśniczej został stworzony zestaw 3 scenariuszy lekcji wychowawczych autorstwa Tomasza Bilickiego (pedagog, terapeuta, interwent kryzysowy) „Rówieśnicza interwencja kryzysowa”, program można pobrać bezpłatnie.

… i przypominanie o tym, że nie zawsze jest źle

Poruszanie poważnych tematów jest korzystne dla uczniów, jednak warto rozmawiać z nimi też o rzeczach pozytywnych żeby podnieść ich na duchu.

Warto rozmawiać z uczniami o ich hobby, zaproponować żeby przedstawili klasie swoje prace plastyczne, nagrali filmik, kiedy grają na instrumencie muzycznym, śpiewają itp.

Uczniowie mogą tworzyć wspólnie komiczny filmik o tym, jak przeżywają pandemię, każdy z uczniów może nagrać siebie w śmiesznej sytuacji związanej z nauczaniem zdalnym.

Planujcie przyszłość, bo kiedyś to wszystko się skończy!

Można zaplanować lekcję wychowawczą, podczas której uczniowie zaplanują wycieczkę lub wyjście po zakończeniu pandemii. Można przeprowadzić konkurs na najlepszy projekt, który zostanie zrealizowany w przyszłości. Takie planowanie sprawi, że uczniowie będą podekscytowani oczekiwać na realizację wycieczki/wyjścia oraz będą mieli poczucie sprawczości. Przede wszystkim natomiast poczują, że w relacji uczeń-nauczyciel traktowani są jak partnerzy.     

Nauczanie zdalne jest trudną sytuacją dla uczniów i nauczycieli. Jednak można zadbać o to żeby ten okres przebiegał z korzyścią dla młodych ludzi. Rozmowy na poważne tematy o sytuacjach kryzysowych, złym samopoczuciu, relacjach rówieśniczych, codziennych problemach, planach na przyszłość dadzą możliwość zbliżenia się i poczucia normalności.

Opracowała Beata Wysmułek

na podstawie artykułu autorstwa Sofiya Revkovych „Godzina wychowawcza w nauce zdalnej – jak pielęgnować relacje i reagować na kryzysy.”