13. kwietnia obchodzony jest w Polsce Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, mordu przeprowadzonego na polskich jeńcach wojskowych na mocy decyzji najwyższych władz ZSRS zawartej w tajnej uchwale Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku
(tzw. „decyzja katyńska”).Zbrodnia katyńska – zbrodnia kwalifikowana jako zbrodnia wojenna, popełniona przez NKWD przez rozstrzelanie wiosną 1940 roku co najmniej 21 768 obywateli Polski (w tym ponad 10 tys. oficerów Wojska Polskiego i Policji Państwowej), Egzekucji ofiar, uznanych za „wrogów władzy sowieckiej”, NKWD dokonywało przez strzał w tył głowy z broni krótkiej.
W myśl materiału filmowego, „Katyń – historia wciąż żywa” – przygotowanego przez Instytut Pamięci Narodowej w współpracy z Michałem Paterem, youtuberem, vlogerem – w ramach zajęć z historii poszukiwaliśmy argumentów dla uzasadnienia słuszności przytoczonej nazwy.
Zbrodnię katyńska, uznajemy za sprawę wciąż żywą – budzącą kontrowersję, ponieważ:
przez 50 lat (1940–1990) władze ZSRS zaprzeczały swojej odpowiedzialności za zbrodnię katyńską
13 kwietnia 1990 roku władze ZSRS oficjalnie przyznały, że była to „jedna z ciężkich zbrodni stalinizmu”.
zbrodnia ta, ze względu na jej ideologiczne umotywowanie, masowość i ówczesny sojusz ZSRS z III Rzeszą, jest według oceny prawnej Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – pionu śledczego Instytutu Pamięci Narodowej – uznawana za ludobójstwo, zbrodnię przeciwko ludzkości i zbrodnię wojenną, w sprawie której od 30 listopada 2004 roku prowadzone jest śledztwo.
Polska ocena prawna zbrodni jest odrzucana przez Federację Rosyjską, następcę prawnego ZSRS.
relacje polsko – rosyjskie zostały dodatkowo naznaczone brakiem dostępu do ponad stu tomów akt zbrodni katyńskiej dla polskich naukowców, śledczych, które znajdują się w rosyjskich archiwach.
Relacje polsko – rosyjskie pozostaną trudne, dopóki nie ma pełnej transparentności działań i chęci pełnego rozwiązania sytuacji problemowych.