Hejt to często spotykane zjawisko, polegające na obrażaniu, znieważaniu innych w internecie. Hejt wyrażany jest głównie poprzez tekst, ale również grafikę i filmy. Jest on obecny m.in. w komentarzach pod filmami, zdjęciami, postami, artykułami, w serwisach z memami czy w grach promujących nienawiść. Specyficzną kategorią hejtu jest tzw. mowa nienawiści, która obraża osoby lub całe grupy ze względu na cechy przynajmniej częściowo od nich niezależne, takie jak np. rasa lub pochodzenie.
Powszechność hejtu i mowy nienawiści w sieci niosą za sobą konsekwencje nie tylko dla ofiar, ale także dla innych ich odbiorców, którzy oswajają się ze słowną przemocą w Internecie. W kwestii obrażania w Internecie kluczową kwestią jest rozważne reagowanie na to zjawisko. Reagować powinny zarówno ofiary, jak i świadkowie hejtu. Sprawcy często nie zdają sobie sprawy z motywów swoich działań – obrażają innych z zazdrości, niskiego poczucia wartości, w poszukiwaniu interne- towego „fejmu”, chęci zaimponowania rówieśnikom, a wreszcie – nudy. W poczuciu złudnej anonimowości, jaką daje Internet, i nie widząc reakcji ofiary, pozwalają sobie na wiele więcej niż w realnym świecie. Warto przypomnieć, że hejter może ponieść odpowiedzialność karną. Zamieszczanie obraźliwych lub agresywnych komentarzy w Internecie wbrew pozorom nie jest bezkarne. Konsekwencje prawne takiego zachowania mogą okazać się dla sprawcy bardzo dotkliwe. Grozi za nie kara grzywny, ograniczenia a nawet pozbawienia wolności.
Przestępstwa z nienawiści
Coraz częściej na różnych forach internetowych, portalach społecznościowych, blogach mamy do czynienia ze zjawiskiem tzw. hejtu, czy też mowy nienawiści. Ich użytkownicy w Internecie czują się anonimowi i przekraczają granice dopuszczalnej krytyki i wolności słowa.
Przy wyrażaniu swoich opinii w sieci należy jednak pamiętać, że polski kodeks karny zabrania publicznego propagowania ustroju totalitarnego, nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych czy też wyznaniowych, a także pomawiania lub znieważania innych osób.
Jeśli chodzi o przestępstwa mające charakter nawoływania do nienawiści i dyskryminacji – są one ścigane w trybie publicznoskargowym. Sprawca podlega karze grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat dwóch (a w niektórych wypadkach nawet do lat trzech).
Przestępstwa zniesławienia i zniewagi ścigane są natomiast z oskarżenia prywatnego.
Odpowiedzialność za zniesławienie i zniewagę w Internecie
Jeżeli użytkownik za pośrednictwem Internetu pomówił inną osobę, grupę, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, to czyn ten jest zagrożony karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku. Internet zalicza się bowiem do środków masowego komunikowania, przy użyciu którego sprawcy zniesławienia grozi surowsza odpowiedzialność karna niż przy typie podstawowym tego przestępstwa. Analogiczną odpowiedzialność ponosi sprawca zniewagi w sieci, który obraził lub ośmieszył pokrzywdzonego za pomocą zwrotów powszechnie uznawanych za pogardliwe i naruszające godność pokrzywdzonego.
Sąd może orzec także na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego nawiązkę. Na wniosek pokrzywdzonego wyrok zostaje też podany do publicznej wiadomości.
Jeżeli rozpowszechniany przez daną osobę zarzut jest prawdziwy i dotyczy postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub służy obronie społecznie uzasadnionego interesu osoba ta nie popełnia przestępstwa zniesławienia.
W sytuacji jednak, gdy zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.
Warto pamiętać także, że prawdziwość zarzutu nie zwalnia sprawcy z odpowiedzialności ze względu ewentualną obraźliwą formę w jakiej był on sformułowany lub rozgłoszony.
Pokrzywdzony może także wnieść pozew przeciwko sprawcy na drodze cywilnej –
o naruszenie dóbr osobistych.
Podstawa prawna:
– Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r., Kodeks karny (Dz.U. z 2016 r., poz. 2138).
Opracowała Beata Wysmułek – pedagog szkolny