„Nie wszystko, co się dzieje wokół nas,
jest od nas zależne,
dlatego zajmijmy się czymś,
na co mamy wpływ.”
(Bohaterowie też płaczą, Alicja Safarzyńska – Płatos)
24 lutego 2022 r. Rosja zaatakowała Ukrainę. Rozpoczęła się wojna, której przebieg
i konsekwencje są trudne do przewidzenia. Nie wiemy, jak długo potrwa, co się podczas niej wydarzy i jak się zakończy. Pewne jest tylko to, że nasi sąsiedzi z dnia na dzień znaleźli się w ekstremalnie trudnej sytuacji i potrzebują naszego wsparcia.
W ciągu pierwszych dwóch tygodni do Polski trafiło ponad milion osób uciekających przed wojną. Prawdopodobnie przybędzie ich dużo więcej i część z nich zostanie z nami na stałe. Zamieszkają w dużych miastach i małych miejscowościach w całym kraju. Wraz z nami będą pracować, uczyć się, chodzić na zakupy, korzystać z usług publicznych czy dóbr kultury.
Dla osób przybywających z Ukrainy ucieczka przed wojną, utrata domu czy rozstanie z bliskimi to dramatyczne doświadczenia. Dodatkową trudnością jest znalezienie się z dnia na dzień w obcym kraju i ogromne wyzwania z tym związane: poszukiwanie mieszkania, pracy, szkoły czy uczelni, załatwianie spraw urzędowych, nauka języka… i dużo, dużo więcej.
Pomocą może posłużyć portal https://bibliotekidlaukrainy.org.pl/ , na którym można odnaleźć informacje praktyczne, porady prawne, materiały edukacyjne, książki w języku ukraińskim (dostępne w internecie e-booki i audiobooki wraz z opisami), materiały do nauki podstaw języka ukraińskiego, materiały do nauki języka polskiego jako języka obcego i wiele innych.
Materiały udostępnione przez wydawnictwa i organizacje z Ukrainy
E-booki – zbiory:
- Stowarzyszenie Osvitoria – (https://osvitoria.media/opinions/knyzhka-zaspokoyuye-shho-pochytaty-dytyni-poky-tryvaye-vijna/) – Pięknie ilustrowane książki dla dzieci od Ostrovita Media. Kolekcja zawiera m.in. książki uspokajające, ułatwiające zasypianie, ale również książki przygodowe, detektywistyczne, czy edukacyjne (np. dotyczące krytycznego myślenia). W kolekcji znajdziemy też książkę “Jak wesprzeć armię Ukraińską – listy do wojny”. Przedział wiekowy ok 3-9 lat.
- Bara Booka: Przestrzeń ukraińskiej książki dla dzieci (https://www.barabooka.com.ua/yak-dopomagati-dityam-u-zamknenomu-prostori/) – Książki dla dzieci w wieku 3-9 lat udostępnione przez wydawnictwo Ranok, do pobrania w pdf. Na stronie znajdziemy też poradnik Living Writers Guide, pomagający zachęcić do czytania. Poradnik został opracowany przez Smart Education i Ukraiński Instytut książki. Zawiera on opisy, książek, które można pobrać wraz z ćwiczeniami i qr kodami.
- Wydawnictwo Stary Lew (https://starylev.com.ua/promotion/elektronni-dytyaci-knygy-bezkostovno) – obecnie wydawnictwo oferuje 30 bezpłatnych tytułów, zarówno dla dzieci jak i dla dorosłych. Aby pobrać e-booka, należy wykonać 3 kroki:
1) Zarejestruj się i/lub zaloguj do społeczności Old Lion.
2) Spośród oferowanych książek w formie elektronicznej wybierz wydania, które Ci się podobają i dodaj je do koszyka (klikając przycisk „Kup e-booka”) i sfinalizuj zamówienie. Koszt książek z powyższej listy to 0 UAH.
3) Po złożeniu zamówienia książka będzie dostępna do pobrania na koncie osobistym w formatach epub, fb2, pdf i mobi. - Knigo Go (https://knigogo.com.ua/zhanri/dityachi-knigi/) – Katalog z darmowymi książkami do pobrania w formatach: fb2, rtf, epub, txt na iPada, iPhone’a, Androida i Kindle. Bogata oferta literatury zarówno dziecięcej jak i młodzieżowej. Strona nie wymaga logowania, ani zakładania konta.
- Wydawnictwo Discursus (https://discursus.com.ua/series/hlyna) – Seria książek dla dzieci z Ukrainy, mieszkających poza granicami kraju.
- E-book UA (http://e-bookua.org.ua/dyt/) – Duży zbiór książek, podzielony na działy: biografie, powieści historyczne, przygodowe, science fiction, fantasy, kryminały, nauka i edukacja, powieści miłosne, dziecięce i inne. Istnieje osobna sekcja z audiobookami literatury ukraińskiej i zagranicznej. Tutaj można również pobrać podręczniki szkolne i encyklopedie. Większość książek na stronie to beletrystyka ukraińska i zagraniczna. Dostępne są dzieła klasyczne oraz książki współczesnych autorów.
- JavaLibre (https://javalibre.com.ua/) – Można pobierać książki za darmo lub przeglądać teksty online w JavaLibre. Literatura w języku ukraińskim jest gromadzona w serwisie w następujących formatach: jar, jad, txt, fb2, epub, doc, łatwy do czytania na urządzeniach mobilnych. Książki historyczne, bajki, humor, literatura dziecięca, powieści kobiece, baśnie, nauka, poezja, religia, filozofia, science fiction, fantasy są dostępne dla czytelników.
- Otwarta Książka (https://sites.google.com/site/openbookclassic/) – Jest to elektroniczna biblioteka klasyków literatury ukraińskiej i światowej. Witryna rozpowszechnia bezpłatną literaturę chronioną prawem autorskim i publikuje wyłącznie dzieła, które zostały upublicznione. Tutaj możesz pobrać lub przeczytać ze strony klasyczne publikacje, prace szkolnego programu nauczania.
- Biblioteka Literatury Ukraińskiej (https://www.ukrlib.com.ua/) – Celem tej strony jest udostępnienie literatury ukraińskiej każdemu, kto chce ją przeczytać. Na stronie dostępna jest literatura ukraińska i światowa, książki do nauki i literaturoznawstwa w języku ukraińskim. Możliwe jest czytanie prac pełnych i skróconych.
- Znajdź Książkę! (https://findbook.in.ua/) – Za pomocą wyszukiwarki można znaleźć książki w formatach elektronicznych (txt, rtf, doc, pdf, fb2, epub, mobi, djvu) i papierowych, wszelkie książki są dostępne w Internecie w języku ukraińskim.
Pojedyncze książki:
- “Dzieci alarmów powietrznych” Larysa Denisenko – (http://www.barabooka.com.ua/diti-povitryanih-trivog-larisa-denisenko-napisala-knizhku-pro-vijnu-v-ukraini-tekst/) – tekst książki Larysy Denysenki „Dzieci alarmów powietrznych”, napisanej na podstawie wydarzeń we współczesnej Ukrainie. Większość dzieci wie, że na dźwięk syreny powinny natychmiast schować się do schronu, a wiele z nich spędza noc w schronach przeciwbombowych. Pisarka i działaczka na rzecz praw człowieka Larysa Denysenko napisała sequel Maji i jej matki – te same dzieci z różnych rodzin ukrywają się teraz przed rosyjskimi bombami w schronach.
- “Świat bez Granic” (https://drive.google.com/file/d/1S8_uYMu4-K7QIKNHdVMqZ7ie5JQdlJqs/view) – Wydawnictwo Osnovy opublikowało Świat bez granic, publikację na temat różnorodności i równości, która jest dostępna i łatwa do omówienia. Publikacja przeznaczona jest dla dzieci w wieku szkolnym. Książkę można bezpłatnie pobrać.
- “Eko historie dla moich małych przyjaciół” Bohdan Krasavtsev (https://dl.orangedox.com/ecohistory) – To osiem opowieści o rozwiązywaniu problemów środowiskowych, przedstawionych w fantastycznych opowieściach. Incydenty mają miejsce w Odessie i Kijowie, Czerniowcach i Lwowie, Charkowie i Makarowie itp. W kolekcji znajdują się wskazówki, gdzie pozbyć się zużytych baterii, dlaczego trzeba sortować plastik, jak przeciwdziałać zmianom klimatycznym, jakie są szkodliwe detergenty fosforanowe i dlaczego należy oszczędzać energię.
Baśnie, legendy, opowiadania, wiersze
- Zbiór baśni i legend ukraińskich – https://kazky.org.ua/zbirky/knihovna
- Baśnie opowieści i wiersze ukraińskie – https://svit-kazok.info/
- Legendy, wiersze, przysłowia ukraińskie – http://kazkar.info/ua/kazki/
- Opowieści i baśnie z różnych stron świata – https://derevo-kazok.org/read-tales-online.html (zarówno e-booki jak i audiobooki)
Audiobooki
- 4Read – Audiobooki w języku ukraińskim dla dzieci (https://4read.org/dytlit/) i dorosłych (https://4read.org/) do słuchania online,
- Kanał z audiobookami na YouTube (https://www.youtube.com/channel/UCVrRRknFjt-nWExqXRTPR6A?app=desktop),
- Abuk (https://abuk.com.ua/) – to aplikacja mobilna, która pozwala słuchać audiobooków w języku ukraińskim. Posiada bardzo bogatą bazę tytułów, z których wiele można słuchać za darmo.
https://abuk.com.ua/catalog/compilation/29, https://abuk.com.ua/catalog/compilation/11, https://abuk.com.ua/catalog/compilation/22, https://abuk.com.ua/catalog/compilation/10,
- Svit Kazok (https://www.svitkazok.in.ua/category/audiostory/) – katalog z audiobookami dla dzieci. Znajdziemy w nim zarówno opowieści i legendy ukraińskie ale również wersje audio popularnych bajek Disneya, czy przykłady współczesnych książek dziecięcych.
Materiały i książki polskich wydawnictw w języku ukraińskim
- Wydawnictwo Dwie Siostry – https://wydawnictwodwiesiostry.pl/materialy-edukacyjne/dla-dzieci-i-rodzicow/materialy-w-jezyku-ukrainskim
- Łukasz Wierzbicki “Afryka Kazika” – https://lukaszwierzbicki.pl/ak-ukraina/
- “Bohaterowie też płaczą” – https://www.dropbox.com/sh/k2og4c3hmk8q20u/AAAm6ZL7UpPiwulGnVCo7Snya?dl=0&fbclid=IwAR2bRJ6mKMx6BBJYYAE__U6rpzEQGa5okUgo1R18vur_xsn2FC92jR0xsSQ – e-booki w językach polskim, ukraińskim i rosyjskim. Bajka autorstwa Alicji Safarzyńskiej-Płatos, z ilustracjami Kseni Potępy, o myszkach, które muszą opuścić swój dom i szukać schronienia. Do pobrania i druku.
- Kolorowanki i legendy krakowskie po ukraińsku – https://www.trasadlabobasa.pl/tab/legenda/kolorowanki_krakowskie_legendy_w_jezyku_ukrainskim_dla_dzieci_/676
- Z-Library Biblioteka Cyfrowa – https://1lib.pl/s/%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%BA%D0%B8 – Książki w języku ukraińskim dla różnych grup wiekowych.
- Twórcy popularnej w Polsce serii dla dzieci o przygodach Basi przygotowali zestaw łamigłówek i kolorowanek w dwóch językach. Materiały z cyklu “Cześć, jestem Basia! / Привіт! Моє ім’я Бася” można znaleźć tutaj: https://basia.com.pl/czesc_jestem_basia/.
- Firma Storytel (dostawca audiobooków) utworzyła stronę https://kazkowyjswit.pl/ z bajkami w języku ukraińskim dla najmłodszych słuchaczy. Znajdują się tam zarówno klasyki dla dzieci, jak i oryginalne produkcje Storytel. Strona dostępna jest za darmo, bajek można słuchać też w aplikacji Storytel.
- Wydawnictwo Nasza Księgarnia przygotowało zestaw kolorowanek, do pobrania w języku ukraińskim. Kolorowanki pokazują przygody “Pucia” – serii uwielbianej przez najmłodsze dzieci: https://nk.com.pl/do-pobrania-materialy-do-zabaw/info.html.
- Wydawnictwo Zielona Sowa zamieściło na swojej stronie, kolorowanki i karty do nauki rysowania w języku ukraińskim: https://www.zielonasowa.pl/dla-ukrainy.
- Na stronie Fundacji ABCXXI – Cała Polska czyta dzieciom pojawił się cykl czterech książek Małgorzaty Strękowskiej-Zaremby o Detektywie Kefirku w tłumaczeniu na język ukraiński: https://calapolskaczytadzieciom.pl/aktualnosci/detektyw-kefirek-po-ukrainsku/.
Kursy e-learningowe do samodzielnej nauki, darmowe lekcje i konwersjacje online
- Platforma Polski Info (https://polski.info/uk) – wielojęzyczna platforma do nauki języka polskiego. Znajdziemy na niej różne materiały do ćwiczeń i całe kursy e-learningowe. Do korzystania z kursów potrzebne jest konto, które można założyć podając adres e-mail.
- Platforma Polski Jazyk (http://www.polskijazyk.pl/ua/) – pozwala na naukę polskiego osobom mówiącym po ukraińsku i rosyjsku. Tutaj również możemy korzystać z wielu darmowych materiałów po założeniu konta.
- Platforma Navoica (https://navoica.pl/courses/course-v1:Akademia_Ignatianum_w_Krakowie+AIK_WU_05+2021_1/about) – Navoica udostępniła praktyczny kurs języka polskiego dla osób przyjeżdżających z Ukrainy przygotowany przez Akademię Ignatianum w Krakowie. Cały kurs jest w języku ukraińskim.
- Book2 (https://www.goethe-verlag.com/book2/UK/) – platforma umożliwia naukę jednego z 50 języków. Dostępne są na niej rozmówki w formie audio, ćwiczenia i słownictwo. Można skorzystać również z aplikacji mobilnej – https://play.google.com/store/apps/details?id=mobi.steps.fiftylanguages.
- Lekcje wideo do nauki języka polskiego (https://www.youtube.com/channel/UClDPUhu_P8-AA6C-La0ZIzg/videos) – kurs w formie materiałów wideo dostępnych na platformie YouTube.
- Ewa Górska – twórczyni kanału Polski Bez Stresu oferuje bezpłatne kursy: Зустрічі гостей з України / Spotkania dla gości z Ukrainy (https://www.polskibezstresu.pl/podstrona-kursow/) i darmowe konwersacje online: (https://www.polskibezstresu.pl/konwersacje/).
- Z inicjatywy Centrum Nauczania Domowego, Polskich Szkół Internetowych Libratus i Fundacji Edukacji Polonijnej powstała bezpłatna platforma do nauki języka polskiego dla dzieci z Ukrainy. Twórcy platformy współpracują ze sztabem zaangażowanych tłumaczy -wolontariuszy. Dostępne treści i materiały przeznaczone są dla dzieci w wieku szkolnym. Jest to nauka języka polskiego jako obcego na poziomie podstawowym. Osoby, które chcą skorzystać z nauki na platformie mogą się zgłaszać pod adresem: oraz poprzez formularze: https://forms.gle/aQNWTXFEaCWGmzMMA (po polsku) i https://forms.gle/8TFzwr4iU6vL4Ks27 (po ukraińsku).
Materiały wspierające naukę języka polskiego
- Gra językowa Babadum (https://babadum.com/) – Gra, która pozwala poznać podstawowe słownictwo w aż 21 językach, w tym polskim i ukraińskim. Jest bardzo intuicyjna w obsłudze i doskonale pozwala zapoznać się z wybranym językiem bez względu na wiek.
- Forvo – platforma oferująca wymowę języka polskiego w brzmieniu native speakera. Wszystkie zgromadzone słowa, nazwy własne, nazwiska znanych osób, wymawiane są przez native speakerów – czyli osoby, dla których polski jest językiem ojczystym (https://forvo.com/languages/pl/).
Darmowy kurs języka ukraińskiego w wersji przeglądarkowej i w aplikacji mobilnej dostępny jest na stronie: https://www.loecsen.com/pl/nauczsie-ukraiński
Kurs wykorzystuje głosy rodowitych lektorów, oryginalne ilustracje, ćwiczenia na rozumienie ze słuchu.
Nauka ukraińskiego – darmowa aplikacja mobilna zawierająca 6 000 ukraińskich słów (stale dodawanych): najpopularniejsze rzeczowniki, czasowniki, przymiotniki itp., podzielone na 10 poziomów i 200 tematów; 1 250 ukraińskich zwrotów (często używanych): najważniejsze zwroty do codziennych rozmów i podróży. Aplikacja umożliwia dostosowanie treści w zależności od wieku użytkownika oraz wzbogacenia słownictwa, poprzez naukę słów, zdań i wyrażeń dla początkujących, średnio zaawansowanych i zaawansowanych użytkowników. Jest dostępna do pobrania w Google Play: https://play.google.com/store/apps/details?id=com.funeasylearn.ukrainian&fbclid=IwAR37MPUAbN3UhKU5O-A-EQ6MnRAIZlzqaCsFgY0kyOwOjgLSENYtRySDvuA.
Bezpłatny kurs audio języka ukraińskiego. Zawiera krótkie, kilkuminutowe lekcje w formacie mp3 – do posłuchania w domu, w pracy, na spacerze, w samochodzie: https://a1.edu.pl/lekcje-ukrainskiego.
Rozmówki, podręczniki
Bezpłatną cyfrową wersję rozmówek ukraińsko-polskich udostępniło wydawnictwo Pons Polska. Publikację można pobrać i zapisać w pliku pdf. Znajdziecie ją na tej stronie: https://en.calameo.com/klett/read/0006171665db8c598a744
Bezpłatne rozmówki ukraińsko-polskie, opracowane przez nauczycielkę języka ukraińskiego Anastazję Herasymuk, do pobrania w pliku pdf znajdują się tutaj: https://drive.google.com/file/d/12lANBPcYaMX8zxzO5nS0hbfT7pbYkYDV/view?fbclid=IwAR3TsM8jhQvzHUeV9cKbs_SSzai-U-5nCQBWbQKTm0rJDPSal9J9_Df4aQY
Rozmówki ukraińsko-polskie / Українсько-польський розмовник для біженців з України do pobrania są dostępne także na stronie www.krakow.pl.
Wydawnictwo Edgard przygotowało i udostępniło bezpłatnie do pobrania w plikach pdf:
- rozmówki ukraińsko-polskie – dla gości (PDF)
- niezbędnik polsko-ukraiński dla gospodarzy (PDF).
Publikacje znajdują się na stronie https://www.jezykiobce.pl/content/186-solidarni-z-ukraina.
Słownik ukraińsko-polski oraz rozmówki polsko-ukraińskie w postaci tabeli podstawowych zwrotów udostępniła firma Skrivanek: https://skrivanek.pl/slownik-polsko-ukrainski/.
Szybki pomocnik w komunikacji z osobami z Ukrainy – Швидкий помічник у спілкуванні з людьми з України, autorstwa Angeliki Skotnickiej, krótki podręcznik podstaw języka ukraińskim – zawiera sekcję poświęconą alfabetowi ukraińskiemu (cyrylicy) – wyjaśnienie podstawowych różnic w wymowie, najważniejsze zwroty i wyrażenia, cyfry, dni tygodnia, kolory: https://angelikaskotnicka.com/wp-content/uploads/2022/03/e-book-ukraine.pdf.
Mini-rozmówki polsko-ukraińskie wraz z wymową zostały opracowane przez nauczycieli akademickich ze Studium Języków Obcych Akademii Górniczo-Hutniczej im. St. Staszica w Krakowie przy wsparciu i konsultacjach z pracownikami uczelni – rodzimymi użytkownikami języka ukraińskiego. Opracowanie graficzne materiałów oraz nagranie i opracowanie techniczne przygotowane zostało przez pracowników Centrum e-Learningu AGH: https://www.cel.agh.edu.pl/rozmowki-polsko-ukrainskie/.
Pomocne narzędzia i zasoby
Zestaw fiszek ze (156) słowami i wyrażeniami do nauki języka ukraińskiego w aplikacji Quizlet: https://quizlet.com/_b724xi?x=1qqt&i=18x9r8. Fiszki w aplikacji Quizlet pozwalają uczyć się ukraińskich wyrażeń w trybie fiszek, testów, dopasowywania w
aplikacji przeglądarkowej i mobilnej. Uwaga: Quizlet nie wspiera wersji audio dla języka ukraińskiego. Zwroty ukraińskie wpisane są w formie fonetycznej (nie alfabetem ukraińskim).
„Jak skazaty?” – pakiet kryzysowy polsko–ukraiński/rosyjski. Materiały zostały przygotowane przez grupę studentów języka polskiego jako obcego. Mają ułatwić przybyszom z Ukrainy pierwsze kroki w Polsce. W pakiecie są filmy z lekcjami (najlepiej je przerabiać po kolei), materiał pdf oraz quizy z fiszkami.
- Kanał na Youtube: https://www.youtube.com/channel/UClDPUhu_P8-AA6C-La0ZIzg
- Słowniczek: https://drive.google.com/file/d/1rBm1dDauMhfDBA74h-6uYggPNgfSa7zv/view
- Quizlet: https://quizlet.com/jak_skazaty
Czego słuchają Ukraińcy? Cała lista przebojów! – zestawienie autorstwa Anastazji Herasymuk. Zawiera popularne w Ukrainie piosenki w stylu rap, pop, rockowe, pieśni ludowe, muzykę elektroniczną, poezję śpiewaną: https://ukrainski.online/blog/ukrainskie-przeboje-muzyczne.
Radio Ukraina FM online – aplikacja umożliwiająca słuchanie na żywo wszystkich stacji radiowych FM i radia internetowego z Ukrainy
https://play.google.com/store/apps/details?id=com.radiolight.ukraine&fbclid=IwAR2WSeD1f0MtqdwcW18WgEzGxOICSIoVR-6ktX_eUug-fOpnwbD2rGhi54A.
Bajki, filmy i seriale w języku ukraińskim (wykaz tytułów dostępnych w serwisie Netflix): https://geex.x-kom.pl/lifestyle/bajki-filmy-seriale-w-jezyku-ukrainskim-netflix/?fbclid=IwAR3TT9_Taa33KK4mmxQTLQQNMUlvegdW_lm_1sIr1p3uL2YkXcPfgAITDaQ
Narzędziownik: Język ukraiński – zestawienie materiałów do nauki języka ukraińskiego, języka polskiego jako języka obcego i innych materiałów edukacyjnych w języku ukraińskim, opracowała Agnieszka Bilska w ramach projektu Lekcja: Enter: https://admin.lekcjaenter.pl/app/uploads/2022/03/Jezyk-ukrainski_narzedziownik_LE.pdf.
Podstawowe zwroty
Czego Potrzebujesz? Mini słownik wizualny dla uchodźców przygotowali studenci School of Form Uniwersytetu SWPS. Materiały zostały opublikowane w trzech wersjach językowych: polsko ukraińskiej, polsko-rosyjskiej i angielsko-ukraińskiej. Dostępne są w formie plików pdf do pobrania i wydruku na licencji CC BY-NC-SA 4.0. pod adresem: https://www.sof.edu.pl/pl/aktualnosci/11-wydarzenia-otwarte/1382-czego-potrzebujesz-minislownik-wizualny-dla-uchodzcow
Kilka wskazówek udostępniła strona Językowe kontrowersje na Facebooku: https://www.facebook.com/JezykoweKontrowersje/
SŁOWNIK FRAZ PL-UA-RU-ENG. Tłumaczenie: UA Bogusia Kotynia / RU Zuza Szulc @rosyjski_nawostok / ENG Sandra Małecka-Szymaniak @rozgadani: https://drive.google.com/file/d/1k-NucEdul72wOdS7pUWLF3pkoRI-GEld/view?fbclid=IwAR05xauKyDOOd3rnWSjDI0XrSNM2-qpZiH0bPSHZVFc0lAfziyIu0WVDYlw